Św. Kacper

.

Święty mędrzec ze Wschodu, znany również pod imieniem Kasper.

Jeden z mędrców ze Wschodu, którym gwiazda objawiła drogę do Dzieciątka Jezus. Przybył wraz z Baltazarem i Melchiorem z terenów dzisiejszego Iranu, wyznaczając Betlejem jako miejsce narodzin Chrystusa na podstawie proroctwa w Księdze Micheasza.  Po drodze wstąpili na dwór Heroda, który w Jezusie upatrywał rywala.
Królowie złożyli to co mieli najcenniejszego w darze: złoto będące symbolem mądrości, kadzidło jako symbol modlitwy i mirrę - samoopanowania. Złoto - jako królowi, kadzidło jako Bogu, a mirrę jako człowiekowi. Wg legend Kacper miał złożyć w darze kadzidło. Oddali pokłon Jezusowi i Maryi.
Podczas snu otrzymali wskazówkę, aby do domu wracali inną drogą i nie spotykali się z Herodem. Legenda mówi, że zostali wyświęceni na biskupów przez św. Tomasza Apostoła.

Albrecht Durer, 1509

Galleria degli Uffizi, Florencja

Ewangelia wg św. Mateusza nie podaje imion Mędrców.

Przyjmuje się, że imię Kacper (Kasper) pochodzą od podobnie brzmiącego Gaspar, a to z kolei od chaldejskiego Gizbar, co oznacza "Skarbnik". W VI w. imię Kacpra zostało utrwalone na mozaice w bazylice Sant' Apollinare w Rawennie.  Zachodnia tradycja odnotowuje jedno z pierwszych źródeł wymieniających imię Kacper w rękopisie przetłumaczonym na łacinę "Excerpta Latina Barbarii" z początków VI w. Również Beda Czcigodny wymienia to imię w swoich "Collectanea et Flores".

Fra Angelico, 1433

Museo di San Marco, Florencja

Z "Żywotu biskupa Eustorgiusza" wiadomo, że cesarzowa św.  Helena odkryła szczątki królów w IV w. w Jerozolimie i wysłała je do Konstantynopola. Stamtąd jeszcze w IV w. przewiózł je do kościoła w Mediolanie biskup Eustorgiusz. Jego następca Protazy kazał umieścić cenne relikwie w kamiennym sarkofagu. W 1164r. arcybiskup koloński Rainald Dassel przywiózł do Kolonii cenne relikwie, po zajęciu Mediolanu przez cesarza Fryderyka I Barbarossę.

Złożono je w złotym sarkofagu wykonanym przez Mikołaja z Verdun w latach 1181-1230. Ma kształt trzynawowej bazyliki i symbolizuje Boga w Trójcy Świętej. W 1248r. arcybiskup Henryk von Hochstaden położył kamień węgielny pod budowę gotyckiej katedry p.w. św. Piotra i NMP, która miała stać się symbolicznym relikwiarzem dla sarkofagu Trzech Króli. Przetrwał w tym miejscu aż do rewolucji francuskiej, gdy wojska francuskie zajęły Kolonię kapituła katedralna w tajemnicy wyniosła sarkofag i ukryła go. Wrócił do Kolonii w 1804r.

Podobną wersję historii relikwii opisuje karmelita Jan z Hildesheim w "Historia Trium Regum" z XIV w.

Relikwiarz Trzech Króli

Mikołaj z Verdun, 1181-1230 
Katedra w Kolonii

Tradycja święcenia kadzidła i złota wykształciła się na przełomie XV i XVI w, a kredy od XVIII w. Istnieje zwyczaj, że poświęconą kredą w Trzech Króli wypisuje się nad wejściem do domu +C +M +B z bieżącym rokiem - Christus Mansionem Benedicat (niech Chrystus błogosławi temu domowi). Św. Augustyn podaje też inną interpretację tego skrótu: Christus Multuorum Benefactor (Chrystus dobroczyńcą wielu). W Polsce  przyjęło się, iż są to pierwsze litery imion trzech króli.

Francesco Bassano

kolekcja prywatna

.